دکتر مجتبی رجب پور، روانشناس و مدرّس دانشگاه
بوپرنورفین (21-سیلکوپروپیل- 7a-) (اس) – 1- هیدروکسی- 1،2،2- تری متیل پروپیل(-6،14- اندو- اتانو- 14،8،7،6- تتراهیدرواریپاوین) یکی از مشتقات آلکالوئید مرفین تبائین است. در سال 1978 استفاده از فرم تزریق عضلانی و در سال 1981 استفاده از قرص زیر زبانی آن به عنوان یم دارویی ضد درد در پزشکی آغاز شد. بوپرنورفین بعنوان یک داروی ضد درد 50-25 درصد مورفین قوی تر و طولانی اثرتر است.
جذب و متابولیسم
بوپرنورفین به علت متابولیسم گذر اول وسیع زیست فراهمی خوراکی پایین تقریبا معادل 5/6 درصد دارد. به این دلیل برای درمان نگهدارنده، قرص زیر زبانی آن به تنهایی یا همراه با نالوکسان مورد استفاده قرار می گیرد. قرص زیر زبانی بوپرنورفین در تجویز دوز حاد زیست فراهمی مطلق تقریبا 15 درصد دارد. بوپرنورفین توسط ترکیبی از آنزیم های فاز یک و دو متابولیزه می شوند. مسیر متابولیک اصلی آن شامل ان-دآلکیلاسیون به منظور تشکیل متابولیت اصلی فعال آن یعنی نوربوپرنورفین می شود. 4A3CYP و 5A3 مسئول تشکیل 75 درصد نوربوپرنورفین هستند و 8C2CYP نیز نقش قابل توجهی دراین زمینه دارد. اخیرا احتمال تشکیل 5 متابولیت فاز یک دیگر با مداخله 4A3CYP ،5A3، 7A3 و 8C2 مطرح شده است. بوپرنورفین همچنین گلو کورونیده شده و بوپرنورفین -3- گلوکورونید را تشکیل می دهد.تقریبا 75 درصد تشکیل بوپرنورفین گلوکورونید با واسطه یوریدین دی فسفات گلوکورنیل ترانسفر از (یوجوتی) 1A1 انجام شده و یوجی تی 3A1 در این زمینه نقش اندکی دارد.
شایع ترین مکانیسم تداخل دارویی با بوپرنورفین القاء یا مهار 4A3CYP است، زمانی که متابولیسم بوپرنورفین توسط سایر داروها القاء یا مهار شده یا بوپرنورفین متابولیسم سایر داروها را مهار یا القاء می کند و می تواند منجر به عوارض جدی شود. در بیماران وابسته به مواد افیونی، بورنورفین اغلب همراه با سایر داروها مثل بنزودیازپین ها تجویز می شود. چندین مورد مرگ به علت سوء مصرف بنزودیازپین ها همراه با دوز بالای بوپرنورفین گزارش شده است. تداخلات بوپرنورفین با داروهای آنتی رترو ویروسی مورد توجه قرار گرفته و می تواند منجر به بیش مصرف بوپرنورفین به علت غلظت پلاسمایی در نتیجه مهار 4A3CYP گردد.
نرفارماکولوژی
بوپرنورفین یک آگونیست نسبی قوی گیرنده اُپیوییدی µ با تمایل بالا (محکم به گیرنده متصل می شود) و فعالیت درونی اندک است، بنایراین گیرنده را به اندازه یک آکونیست کامل گیرنده اُپیوییدی µ فعال نمیکند.
بورنورفین همچنین یک آکونیست نسبی گیرنده های اُپیوییدی K با کارایی کم است، اما فعالیت آنتاکونیستی قوی نشان می دهد. بوپرنورفین همچنین تمایل بالایی به گیرنده های اُپیوییدی d دارد، بوپرنورفین در سطح این گیرنده هیچ فعالیت آکونیستی نشان نمی دهد، اما همچون یک آنتاکونیست رقابتی عمل می کند.
نوربوپرنورفین تمایل بالایی به گیرنده های اُپیوییدی K، µ و δ نشان می دهد. پژوهش های قبلی نشان داده اند که نوربوپرنورفین ، همچون بوپرنورفین یک آکونیست گیرنده های اُپیوییدی µ و K است ، گرچه بر روی گیرنده هایی اُپیوییدی δ اثر آکونیستی کامل دارد. پژوهش های جدیدتر بر روی سمیت حاد و اثرات تنفسی نوربوپرنورفین در موش های صحرایی، نشان می دهند که نوربورپرنورفین می تواند بر روی گیرنده های اُپیوییدی µ نیز اثر آکونیستی کامل داشته باشد. نشان داده شده همچنین نوربوپرنورفین یک دارئی ضد درد نسبتا قوی است.
فارماکودینامیک
پاسخ های ذهنی و فیزیولوژیک گزارش شده توسط بوپرنورفین مشابه متادون و مرفین است و شامل آرام بخشی، سرخوشی ، تنگی مردمک و سرکوب تنفسی می شود. در پژوهش های نشان داده شده است که دوز های مرفین و متادون در دامنه کشنده هستند، دوز معادل بوپررنورفین صرفا اثرات اندکی بر کارکرد تنفسی در مقایسه با سایر آگونیست های اُپیوییدی دارد. قطع ناگهانی مصرف بوپرنورفین علایم سندرم بازگیری خفیف تا متوسط ایجاد می کند که در 3 روز اول شروع و بین 3 تا5 روز به اوج رسیده و تدریجا در عرض 8 تا 10 روز کاهش می یابد. بر مبنای این شواهد پیشنهاد شده که بوپرنورفین وابستگی جسمی نسبتا خفیف تری ایجاد می کند.
بدون دیدگاه