دکتر مجتبی رجب پور، روانشناس و مدرّس دانشگاه
یکی از ابعاد سلامت اجتماعی که در بحران پاندمی کرونا به شدت تحت تاثیر قرار گرفته ولی کمتر به ابعاد آن پرداخته شده است موضوع اثرات این پدیده بر وضعیت اعتیاد و مصرف مواد مخدر و روانگردان در جهان و کشور است. تاثیرات بسیار شدید شیوع ویروس کرونا بر ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی زندگی مردم، وضعیت اعتیاد و مصرف موادمخدر و روانگردان در کشور را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار داده است. در ذیل به یکی از بسترهای مناسب و فاکتورهای موثر در اعتیاد در شرایط حاضر اشاره می شود.
بنابر پژوهش های صورت گرفته، اضطراب، ابهام و نگرانی افراد از آینده از مهمترین عوامل موثر بر گرایش افراد به اعتیاد و سوء مصرف موادمخدر و روانگردانها است؛ امری که این روزها به وفور یافت می شود. قطعا زمان ترسناکی است، ما در میانه یک پاندمی جهانی هستیم، با شهرها و حتی کل کشورهایی که بخاطر ویروس خاموش و سوت و کور شده اند. برخی از ما خود و یا اطرافیانمان به نحوی در معرض ویروس قرار گرفته و برخی نیز نگرانیم که آیا ویروس به ما نیز سرایت خواهد کرد؟ و همه ما در حال دنبال کردن اخبار هستیم که چی چیزی قرار است اتفاق بیفتد. برای بسیاری از مردم سخت ترین چیز ابهام در مورد ویروس کرونا است که امکان مدیریت احساسات منفی مرتبط با آن برایشان وجود ندارد. ابهام موجب می شود افراد به راحتی شرایط را بسیار فاجعه بارتر از آنچه هست تفسیر نموده و بر ترس و وحشت و نگرانی خود بیفزایند. چنین شرایط روانی هیجانی زمینه بسیار مساعدی برای مصرف مواد و اعتیاد است.
راهبردهای افراد برای مقابله با استرس و اضطراب در دو طبقه کلی قرار می گیرد. مقابله سازگارانه و کارآمد شامل پذیرش مسئولیت حل مسایل زندگی، ارزیابی وضعیت، استفاده از راهنمایی ها و حمایت های دیگران و تلاش برای حل مسئله است. مقابله ناسازگارانه و ناکارآمد نیز شامل انکار وجود مسئله، اجتناب و فرار از پرداختن به مسئله، اقدامات شتابزده و بدون تامل، پرخوری، پرخاشگری و سرزنش خود و دیگران می باشد. مصرف سیگار و مواد مخدر و روانگردان ها نیز از جمله راهبردهای مقابله ناسازگارانه و ناکارامد است که البته بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. تبلیغات فراوان در خصوص اثرات استرس زدایی و بهبود شرایط روانی که برای مواد مخدر و روانگردان ها برشمرده می شود راه را برای مصرف آنها توسط افراد تسهیل می کند؛ ضمن اینکه تبلیغات ناآگاهانه و یا مغرضانه در خصوص اثرات درمانی مواد بر پیشگیری و درمان بیماری ناشی از ویروس کرونا نیز در این روزها در برخی از نقاط به چشم می خورد و افرادی با این تبلیغات روی به مصرف می آورند.
بعنوان یک نکته کلی در پیشگیری و کاهش اضطراب ناشی از شرایط کنونی بایستی به جامعه دائما یادآوری شود که در این پدیده تنها نیستند و افراد بسیاری در کشور و جهان درگیر این بیماری هستند. دانستن اینکه بیش از نیم میلیون نفر در جهان مبتلا به این ویروس شده و بیش از سی هزارنفر از این بیماری جان باخته اند نشانگر همه گیری این بیماری است و اینکه تمامی توان و امکانات جهانی و کشور در راستای مبارزه با این بیماری بسیج شده و نشانه های دلگرم کننده و امیدوارکننده ای در خصوص آینده این بیماری وجود دارد و نیز بیش از یک سوم از مبتلایان تاکنون بهبود یافته اند، منجر به افزایش احساس تعلق و همراهی با جامعه می شود؛ تاکید بر وجود دغدغه مشترک و نگرانی مشترک، احساس همگرایی را افزایش داده و استرس ناشی از اخبار بیماری را کاهش می دهد.
همچنین، بعنوان راهکارهایی کوتاه برای مقابله با استرس و اضطراب در شرایط کرونا بایستی بر اجرای توصیه های بهداشتی متخصصین و مسئولین مربوطه، اخذ اطلاعات از منابع معتبر، عدم بازنشر اخبار آزاردهنده و شایعات، گپ زدن با خانواده و دوستان صمیمی به صورت مجازی، تغذیه مناسب، انجام فعالیت های ورزشی و مفرح، مدیریت زمان های روزانه، انعطاف پذیری در برنامه ریزی و اجرای برنامه ها، انعطاف پذیری در روابط، دوری از شرایط و روابط پرتنش و آزاردهنده و دعا و نیایش و راز و نیاز با خالق هستی اشاره نمود.
بدون دیدگاه